تحلیل اثرات کارزار «بهترین قیمت» در صربستان بر نرخ تورم

کارزار بهترین قیمت در صربستان

صربستان با هدف کنترل تورم و کاهش قیمت کالاهای اساسی، کمپین «بهترین قیمت» را به مدت دو ماه از اوایل سپتامبر تا پایان اکتبر 2024 اجرا کرد. این کمپین شامل 86 قلم کالای اساسی بود. هرچند این کمپین در کاهش موقت نرخ تورم در برخی موارد مؤثر واقع شد، اما به دلیل عوامل مختلف از جمله سهم کم کالاهای شامل شده در سبد مصرفی و تأثیر عوامل خارجی، نتوانست تأثیر قابل توجهی بر نرخ تورم کلی صربستان داشته باشد.

در حالی که هنوز نتایج نهایی نرخ تورم سال 2024 در صربستان به‌طور رسمی از سوی اداره آمار جمهوری صربستان (RZS) اعلام نشده است، پیش‌بینی می‌شود که نرخ تورم سالانه به حدود 4.3 درصد رسیده باشد.

در پاییز سال گذشته، تحت فشار افکار عمومی و یا به منظور نشان دادن نگرانی دولت نسبت به رفاه شهروندان، دولت صربستان کمپینی به نام «بهترین قیمت» راه‌اندازی کرد. هدف این کمپین که به مدت دو ماه از اوایل سپتامبر تا پایان اکتبر با همکاری زنجیره‌های فروشگاهی برگزار شد، کاهش یا حداقل کند کردن روند افزایش قیمت 86 دسته از کالاهای اساسی بود.

میلوش ووچ‌ویچ، نخست‌وزیر صربستان، در یک پخش زنده تلویزیونی، به صورت زنده و محصول به محصول، قیمت‌های قبلی و جدید (کاهش یافته) را نشان داد و ادعا کرد که خانوارها می‌توانند ماهانه بین 8,000 تا 25,000 دینار صرفه‌جویی کنند.

مؤسسه تحلیل‌های اقتصاد کلان و روندها (MAT) با انجام تحلیل‌هایی بر روی اثرات این برنامه به این نتیجه رسید که کمپین «بهترین قیمت» تنها در ماه سپتامبر تأثیر کاهشی قابل توجهی بر نرخ تورم داشته است. رشد قیمت این محصولات در سپتامبر تنها 0.08 درصد بود، که نشان‌دهنده کند شدن روند افزایش قیمت‌ها بود.

در ماه اکتبر، اثرات این کمپین ضعیف‌تر شد و نرخ رشد قیمت محصولات تحت پوشش کمپین افزایش یافت. قیمت محصولات شامل شده در کمپین «بهترین قیمت» در ماه اکتبر 0.3 درصد افزایش یافت، که بیشتر از نرخ تورم کلی 0.2 درصد در همان ماه بود. با این حال، این امر نتواست تأثیر چشمگیری بر نرخ تورم کلی بگذارد. نویسندگان گزارش معتقدند که هدف کمپین تا حدی محقق شده است، زیرا رشد قیمت این محصولات در مقایسه با سایر کالاها کندتر شده است.

با این حال، تأثیر کلی این کمپین بسیار محدود بود، زیرا سهم این محصولات در کل ساختار قیمت‌های مصرف‌کننده تنها 16.5 درصد بود. علاوه بر این، تحلیل‌گران تلاش کردند تأثیر تغییرات قیمت‌ها در سال گذشته را از تأثیرات دو ماه اخیر جدا کرده و نتیجه گرفتند که 70 درصد از تغییرات قیمت‌ها در این دو ماه به دلیل کاهش سریع‌تر نرخ تورم سالانه در ماه‌های سپتامبر و اکتبر سال گذشته (2023) بوده است.

قبل از آغاز کمپین «بهترین قیمت»، در دوره ژانویه تا آگوست 2024، سبد کالایی ضد تورم رشد قیمت سالانه متوسط کمتری (3.3 درصد) نسبت به سایر کالاها و خدمات (5.2 درصد) داشت. سهم این محصولات در نرخ رشد متوسط سالانه تورم در این دوره 10.5 درصد بود.

آمار نشان می‌دهد که در ماه‌های سپتامبر و اکتبر، قیمت محصولات کمپین 2.2 درصد افزایش یافته است، در حالی که قیمت سایر محصولات به طور متوسط 4.8 درصد افزایش داشته است.

جدول تغییر قیمت سبد کالاهای ضد تورمی اقدام «بهترین قیمت» طی دوره اقدام (سپتامبر تا اکتبر 2024) بر اساس نرخ‌های رشد ماهانه تعدیل شده فصلی، تغییرات قیمت محصولات را نشان می‌دهد.

با نگاهی به رشد ماهانه قیمت‌ها (پس از حذف تأثیرات فصلی) برای هر محصول به طور جداگانه، در این دو ماه قیمت کلم بیشترین افزایش را داشته و 49 درصد گران‌تر شده است. از بین 86 محصول این سبد، قیمت شکلات شیری 5.8 درصد افزایش یافته است. قیمت سیب 5.3 درصد و پیاز 3.9 درصد افزایش یافته است. از سوی دیگر، بیشترین کاهش قیمت در این دوره مربوط به گوشت خوک با 5.3 درصد، کاغذ توالت با 4.3 درصد و تن ماهی با 3.6 درصد بوده است.

در مجموع، از بین محصولات شامل شده در کمپین «بهترین قیمت»، در طول دو ماه اجرای این کمپین، قیمت 27 محصول افزایش یافت، قیمت 23 محصول کاهش یافت و قیمت 7 محصول ثابت یا تقریباً ثابت ماند.

لازم به ذکر است که این آمار تنها به محصولاتی مربوط می‌شود که در سبد کالایی مورد استفاده برای محاسبه نرخ تورم نیز قرار دارند. 19 محصول دیگر از سبد کالایی «بهترین قیمت» در آمارهای تورم لحاظ نشده‌اند، بنابراین نمی‌توان تأثیر آن‌ها بر تورم را ارزیابی کرد.